Σε έξαρση η απάτη λόγω της οικονομικής ύφεσης

Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης προκαλούν ανησυχία στους μεγαλύτερους οργανισμούς και επιχειρήσεις, οι οποίες αναγκάζονται να εστιάσουν την προσοχή τους σε βραχυπρόθεσμους μηχανισμούς ελέγχου ικανούς να αντιμετωπίσουν περιπτώσεις απάτης, επισημαίνεται στην πρόσφατη μελέτη της PricewaterhouseCoopers (PwC) «Απάτη σε Περίοδο Ύφεσης-2009 (Fraud in a Downturn-2009)».

Οι πρόσφατες καταρρεύσεις επενδυτικών κολοσσών σκιαγραφούν πως περιπτώσεις απάτης, που δεν είχαν ανιχνευθεί κατά το παρελθόν, σήμερα πια ξεπροβάλουν σχεδόν καθημερινά.

Επιπλέον, οι επιχειρήσεις που αποσκοπούν στο κέρδος μέσω πιθανής διενέργειας απάτης, βλέπουν την τρέχουσα οικονομική κατάσταση ως ενδεχόμενη ευκαιρία και όχι ως απειλή.

Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, υπάρχουν τρεις παράγοντες οι οποίοι συντελούν από κοινού ως προς την πιθανή διενέργεια απάτης. Οι παράγοντες αυτοί αποτελούν το λεγόμενο ‘τρίγωνο της απάτης’ (fraud triangle) και λόγω της κρίσης, η παρουσία τους είναι πιο έντονη από ποτέ. Πρόκειται για τους:

• Κίνητρο-πίεση

Ορισμένες φορές ο κύριος λόγος διενέργειας απάτης θεωρείται ότι είναι το προσωπικό όφελος που μπορεί να έχει ένας υπάλληλος από την κατάχρηση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού. Κάτι τέτοιο, όμως, φαίνεται ότι απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η πίεση που μπορεί να ασκείται από τα ανώτατα διευθυντικά στελέχη της εταιρείας στους υπαλλήλους αυξάνει τον κίνδυνο της απώλειας της εργασίας τους, κατά συνέπεια των μελλοντικών εισοδημάτων τους, αποτελώντας παράλληλα κίνητρο των υπαλλήλων για τη διενέργεια απάτης.

• Ευκαιρία

Οι επιχειρήσεις σε περιόδους οικονομικής κρίσης προσπαθούν να μειώσουν τα κόστη τους μέσω απολύσεων ή περικοπών προσωπικού με πιθανή συνέπεια τον μη επαρκή διαχωρισμό αρμοδιοτήτων των υπαλλήλων της εταιρείας, γεγονός που συνδέεται με πιθανή εμφάνιση αδυναμιών στα Συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου.

• Λογική εξήγηση

Οι περιπτώσεις απατών αυξάνονται εν μέσω οικονομικής ύφεσης εξαιτίας της ικανότητας των στελεχών να αιτιολογούν όλα τα ήδη απάτης ως απόλυτα λογικά και να δίνουν μία λογική εξήγηση πίσω από κάθε μορφή απάτης.

Σύμφωνα με το μοντέλο της PwC, ‘PwC Fraud Wheel’, η στρατηγική των εταιρειών θα πρέπει να διαμορφώνεται από κοινού με τα:

• Ύφος της Διοίκησης (Organizational tone),

• Διακυβέρνηση (Governance),

• Πολιτική αντιμετώπισης απατών και ατασθαλιών (Fraud and integrity policies),

• Διαδικασία προσλήψεων (Hiring and promotion),

• Αξιολόγηση των κινδύνων (Risk assessment),

• Σύνδεση και αξιολόγηση της επάρκειας και αποτελεσματικότητας των δικλείδων ασφαλείας (Control linkage and evaluation),

• Διοικητική πληροφόρηση (Management information),

• Επικοινωνία και εκπαίδευση (Communication and training),

• Διοικητική εποπτεία (Management oversight),

• Έλεγχος και προστασία από ενδεχόμενους κινδύνους των λειτουργιών της εταιρείας (Gatekeeper functions),

• Αντιμετώπιση απατών και ατασθαλιών (Fraud and corruption response).

Ο κ. Κυριάκος Ανδρέου, Partner επικεφαλής του τμήματος Consulting της PwC στην Ελλάδα, τόνισε: «Παρόλο που πολλές εταιρείες έχουν κάνει σημαντικά βήματα καταπολέμησης της απάτης, με στόχο κυρίως τη μείωση του κινδύνου απώλειας δεδομένων, ελάχιστες κάνουν χρήση των κατάλληλων δικλείδων ασφαλείας. Το αποτέλεσμα φυσικά είναι οι ζημιές από απάτες να ανέρχονται σήμερα περίπου στο 7% του εισοδήματος των εταιρειών, βάση σχετικών εκτιμήσεων του ACFE (Association of Certified Fraud Examiners).»

«Επίσης, έχει προκύψει από σχετικούς ελέγχους των ρυθμιστικών αρχών, ότι πολλοί διευθυντές επιχειρήσεων χρησιμοποιούν μη έννομα μέσα για να πετύχουν μεγιστοποίηση των κερδών των εταιρειών τους, καθιστώντας τις οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών μη αξιόπιστες και τους stakeholders δύσπιστους. Για αυτό και η επιτροπή ελέγχου θα πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση ως προς την επάρκεια των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου της εταιρείας. Το σίγουρο είναι ότι οι εταιρείες που έχουν λάβει μέτρα ως προς την πρόληψη και καταστολή της απάτης θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν ευκολότερα πιθανούς κίνδυνους που μπορεί να ενέχονται στην λειτουργία τους», συμπλήρωσε.